Расулларнинг аввалгиси Нуҳ алайҳиссалом
Аввалгилари Нуҳ алайҳиссалом. Охиргилари эса Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламдир. Аввалгилари Нуҳ алайҳиссалом эканликларига далил Аллоҳ таолонинг ушбу қовлидир: «(Эй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), албатта Биз Нуҳга ва ундан кейинги пайғамбарларга ваҳий юборганимиз каби сизга ҳам ваҳий юбордик» (Нисо: 163).
Уларнинг (элчиларнинг) аввалгилари Нуҳ (алайҳиссалом) эканликларига далил Аллоҳ таолонинг ушбу қовлидир: «(Эй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), албатта Биз Нуҳга ва ундан кейинги пайғамбарларга ваҳий юборганимиз каби сизга ҳам ваҳий юбордик. Яна Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб ва унинг уруғ-авлоди, Ийсо, Айюб, Юнус, Ҳорун ва Сулаймон пайғамбарларга ҳам ваҳий юборганмиз. Довудга Забурни ато этдик» (Нисо: 163). Аллоҳ таоло ушбу оятда уларнинг бир қанчаларининг исмини ёд этди. Анъом сурасида ҳам уларнинг бир қанчаларининг исмини ёд этганидек: «Унинг зурриётидан Довуд, Сулаймон, Айюб, Юсуф, Мусо ва Ҳорунни (ҳам ҳидоят қилдик). Чиройли амал қилгувчиларни мана шундай мукофотлаймиз. Закариё, Яҳё, Ийсо ва Илёсни (ҳам ҳидоят қилдик). Барчалари солиҳ бандалардандир. Исмоил, ал-Ясаъ (Юшаъ пайғамбар), Юнус ва Лутни (ҳам ҳидоят қилдик) ва барчаларини бутун оламлардан афзал қилдик» (Анъом: 83-86).
Демак Аллоҳ таолонинг ушбу: «Ва ундан кейинги пайғамбарларга» қовлининг далолати билан аввалгилари Нуҳ алайҳиссаломдир. Аллоҳ таоло у кишини ўз қавмларига, инсоният Одам алайҳиссаломдан кейин ўн аср давомида тавҳид асосида бўлишиб, сўнгра солиҳ кишилар ҳаққида ғулувга кетишгач (Расул ўлароқ) юборди. Нуҳ алайҳиссалом қавмининг (даври) келган кезлари улар орасида солиҳ кишилар бор эди. Ушбу солиҳ зотлар вафот этгач (қавм) ниҳоятда қайғуга чўмди. Шунда шайтон ушбу фурсатдан фойдаланиб, уларга: ўша солиҳ зотларнинг суратларини чизиб, ушбу суратларга кўзингиз тушганида уларнинг ҳолатларини бир ёдга олиб, ибодатда фаол-ғайратли бўлишларингиз учун уларни йиғилиб ўтирадиган жойларингизга осиб қўйинглар деди. Улар ишга киришиб, ўша ўликларнинг суратини чизишди ва уларни йиғилиб ўтирадиган ўринларига осиб қўйишди. Одамларга тавҳидни баён қилиб, ширкни инкор этадиган уламолар бор эканлиги учун ишнинг бошида ҳали уларга ибодат қилинмасди.
Уламолар вафот этиб, аввалги авлод ўтиб кетгач кейинги авлод келди. Дарҳақиқат уламолар вафот этишганди. Шайтон уларнинг олдига келиб: ота-боболарингиз ушбу суратларни уларга ибодат қилиш учунгина осиб қўйишганди. Улар воситасида ёмғир сўрашарди дея уларга ушбу суратларга ибодат қилишни зийнатли қилиб кўрсатди. Натижада улар Аллоҳни қўйиб, ушбу суратларга ибодат қилиб кетишди. Ана шундай қилиб ер юзида ширк рўй берди. Шунда Аллоҳ таоло уларга Нуҳ алайҳиссаломни юборди. У киши уларни Аллоҳ азза ва жалланинг йўлига даъват қилиб, оталари Одам алайҳиссаломнинг дини бўлмиш тавҳидга қайтишга чақирардилар. Улар эса қайсарларча кибр қилиб: «Ва (ўзларига эргашган тубан-пасткаш кимсаларга): «Сизлар ҳаргиз ўз худоларингизни тарк қилманглар!» Вадни ҳам, Сувоъни ҳам, Яғусни ҳам, Яъуқни ва Насрни ҳам ҳаргиз тарк қилманглар!» дедилар» (Нуҳ: 23). Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтдиларки: «Булар солиҳ кишиларнинг исмларидир. Уларнинг суратларини чизиб, йиғилиб ўтирадиган жойларига осиб қўйишди. Натижада иш Аллоҳни қўйиб ўша (суратлар)га ибодат қилишгача етиб борди».
Нуҳ алайҳиссалом келиб, уларни ўша (суратлар)га ибодат қилишдан қайтариб, Аллоҳгагина ибодат қилишга буюргач, улар: «Олиҳаларингизни ҳаргиз тарк қилманглар, Нуҳга итоат қилманглар!», дейишди. Шундай қилиб куфр, туғён ва қайсарликларида давом этиб қолишди. Ушбу ер юзида рўй берган аввалги ширк эди. Ушбу ширкнинг сабаби эса суратлар бўлди. Шунинг учун Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдиларки: «Қиёмат куни Аллоҳнинг ҳузурида энг қаттиқ азобланадиган кимсалар – сураткашлардир» (Бухорий (5950), Муслим (2109) Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят). Ва яна Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: «Ушбу суратларни чизаётганлар қиёмат куни азобланадилар. Уларга қарата: яратган нарсаларингизга жон бағш этинглар дейилади» (Бухорий (5951), Муслим (2108) Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят). Уларни ожиз қолдиришлик ва азобга гирифтор қилиш учун ушбу суратларга руҳ пуфлангларчи деб амр этилади. Чунки Нуҳ алайҳиссаломнинг қавмларида юз берганидек сураткашлик ширкка олиб борадиган воситалардандир.
Уларнинг (элчиларнинг) аввалгилари Нуҳ (алайҳиссалом) эканликларига далил Аллоҳ таолонинг ушбу қовлидир: «(Эй Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам), албатта Биз Нуҳга ва ундан кейинги пайғамбарларга ваҳий юборганимиз каби сизга ҳам ваҳий юбордик. Яна Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб ва унинг уруғ-авлоди, Ийсо, Айюб, Юнус, Ҳорун ва Сулаймон пайғамбарларга ҳам ваҳий юборганмиз. Довудга Забурни ато этдик» (Нисо: 163). Аллоҳ таоло ушбу оятда уларнинг бир қанчаларининг исмини ёд этди. Анъом сурасида ҳам уларнинг бир қанчаларининг исмини ёд этганидек: «Унинг зурриётидан Довуд, Сулаймон, Айюб, Юсуф, Мусо ва Ҳорунни (ҳам ҳидоят қилдик). Чиройли амал қилгувчиларни мана шундай мукофотлаймиз. Закариё, Яҳё, Ийсо ва Илёсни (ҳам ҳидоят қилдик). Барчалари солиҳ бандалардандир. Исмоил, ал-Ясаъ (Юшаъ пайғамбар), Юнус ва Лутни (ҳам ҳидоят қилдик) ва барчаларини бутун оламлардан афзал қилдик» (Анъом: 83-86).
Демак Аллоҳ таолонинг ушбу: «Ва ундан кейинги пайғамбарларга» қовлининг далолати билан аввалгилари Нуҳ алайҳиссаломдир. Аллоҳ таоло у кишини ўз қавмларига, инсоният Одам алайҳиссаломдан кейин ўн аср давомида тавҳид асосида бўлишиб, сўнгра солиҳ кишилар ҳаққида ғулувга кетишгач (Расул ўлароқ) юборди. Нуҳ алайҳиссалом қавмининг (даври) келган кезлари улар орасида солиҳ кишилар бор эди. Ушбу солиҳ зотлар вафот этгач (қавм) ниҳоятда қайғуга чўмди. Шунда шайтон ушбу фурсатдан фойдаланиб, уларга: ўша солиҳ зотларнинг суратларини чизиб, ушбу суратларга кўзингиз тушганида уларнинг ҳолатларини бир ёдга олиб, ибодатда фаол-ғайратли бўлишларингиз учун уларни йиғилиб ўтирадиган жойларингизга осиб қўйинглар деди. Улар ишга киришиб, ўша ўликларнинг суратини чизишди ва уларни йиғилиб ўтирадиган ўринларига осиб қўйишди. Одамларга тавҳидни баён қилиб, ширкни инкор этадиган уламолар бор эканлиги учун ишнинг бошида ҳали уларга ибодат қилинмасди.
Уламолар вафот этиб, аввалги авлод ўтиб кетгач кейинги авлод келди. Дарҳақиқат уламолар вафот этишганди. Шайтон уларнинг олдига келиб: ота-боболарингиз ушбу суратларни уларга ибодат қилиш учунгина осиб қўйишганди. Улар воситасида ёмғир сўрашарди дея уларга ушбу суратларга ибодат қилишни зийнатли қилиб кўрсатди. Натижада улар Аллоҳни қўйиб, ушбу суратларга ибодат қилиб кетишди. Ана шундай қилиб ер юзида ширк рўй берди. Шунда Аллоҳ таоло уларга Нуҳ алайҳиссаломни юборди. У киши уларни Аллоҳ азза ва жалланинг йўлига даъват қилиб, оталари Одам алайҳиссаломнинг дини бўлмиш тавҳидга қайтишга чақирардилар. Улар эса қайсарларча кибр қилиб: «Ва (ўзларига эргашган тубан-пасткаш кимсаларга): «Сизлар ҳаргиз ўз худоларингизни тарк қилманглар!» Вадни ҳам, Сувоъни ҳам, Яғусни ҳам, Яъуқни ва Насрни ҳам ҳаргиз тарк қилманглар!» дедилар» (Нуҳ: 23). Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо айтдиларки: «Булар солиҳ кишиларнинг исмларидир. Уларнинг суратларини чизиб, йиғилиб ўтирадиган жойларига осиб қўйишди. Натижада иш Аллоҳни қўйиб ўша (суратлар)га ибодат қилишгача етиб борди».
Нуҳ алайҳиссалом келиб, уларни ўша (суратлар)га ибодат қилишдан қайтариб, Аллоҳгагина ибодат қилишга буюргач, улар: «Олиҳаларингизни ҳаргиз тарк қилманглар, Нуҳга итоат қилманглар!», дейишди. Шундай қилиб куфр, туғён ва қайсарликларида давом этиб қолишди. Ушбу ер юзида рўй берган аввалги ширк эди. Ушбу ширкнинг сабаби эса суратлар бўлди. Шунинг учун Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдиларки: «Қиёмат куни Аллоҳнинг ҳузурида энг қаттиқ азобланадиган кимсалар – сураткашлардир» (Бухорий (5950), Муслим (2109) Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят). Ва яна Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: «Ушбу суратларни чизаётганлар қиёмат куни азобланадилар. Уларга қарата: яратган нарсаларингизга жон бағш этинглар дейилади» (Бухорий (5951), Муслим (2108) Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят). Уларни ожиз қолдиришлик ва азобга гирифтор қилиш учун ушбу суратларга руҳ пуфлангларчи деб амр этилади. Чунки Нуҳ алайҳиссаломнинг қавмларида юз берганидек сураткашлик ширкка олиб борадиган воситалардандир.