АЛЛОМА РОБИЪ ИБН ҲАДИЙ АЛ-МАДХАЛИЙ ҲАФИЗАҲУЛЛОҲНИНГ
ҚИСҚАЧА ТАРЖИМАИ ҲОЛЛАРИ

У киши шайхимиз, аллома, муҳаддис Робиъ ибн Ҳадий ибн Муҳаммад Умайр ал-Мадхалийдирлар. У киши 1352 ҳижрий йилнинг бошларида Сомита шаҳрининг Жародия қишлоғида дунёга келдилар. Оналарининг қўйнида ўсиб-улғайдилар. Чунки оталари –роҳимаҳуллоҳ – бир ярим ёшликларида вафот этгандилар. У кишининг тарбиялари билан амакилари шуғуллана бошлайди. Натижада олий хулқлар, чинакам эркаклик сифатлари, ҳамда рўстгўйлик, омонатдорлик ва намоз вақтларига риоя қилиш каби ажойиб хислатлар асосида тарбия топадилар.
Шайхлари:
Хусни-хат ва қироатни таълим олгач, илм олган шайхларининг аввалгилари, шайх Муҳаммад ибн Муҳаммад Жобир ал-Мадхалий роҳимаҳуллоҳдирлар. У кишига Қуръони Каримни ўқиб топширдилар. Ҳамда у кишининг ҳузурларида тавҳид ва тажвид илмларидан таҳсил олдилар.
Сўнг Сомита шаҳридаги салафийя мадрасасига кўчиб ўтдилар. Аллома, фақиҳ Носир ибн Холуфа Тойяш роҳимаҳуллоҳдан илм ола бошладилар. У киши аллома Абдуллоҳ ал-Қоръавий роҳимаҳуллоҳнинг кибор талабаларидан эдилар. Шайхимиз у кишининг ҳузурларида ҳофиз Ибн Ҳажар ал-Асқалонийнинг «Булуғ ал-Маром» ва «Нузҳатун Назор» китоблари бўйича уюштирилган дарсларда иштирок этдилар.
Сомитадаги илмий маъҳадда дарс қила бошладилар. Ҳофиз ибн Аҳмад ал-Ҳакамий (1377 ҳижрий санада вафот этганлар) роҳимаҳуллоҳ ва у кишидан бошқа буюк уламоларга шогирд тушдилар.

Мен шайхимиз ҳафизаҳуллоҳга шундай деб савол бердим: «Сиз шайх ҳофиз Ҳакамий роҳимаҳуллоҳдан дарс олганингизни эслаб ўтгандингиз-а?». У киши: «Ҳа», дедилар. Мен: «Дарҳақиқат у кишининг вафотлари ал-Қоръавий роҳимаҳуллоҳнинг вафотларидан олдин бўлганди. Унда нима учун ал-Қоръавий шайхларингиз қаторида зикр қилинмайдилар?», дедим. У киши айтдиларки: «Мен ал-Қоръавийдан дарс олганман. Бироқ мен кичик ёшда эдим. У киши Жародийяда дарс берардилар. Мен у кишига кўп савол йўллайверганимдан, менга бир дафтар ҳадия қилгандилар. Ушбу дафтар маъҳадни битиргунимча мен билан бўлди. Дафтарда у киши ва шайх Ҳофизнинг ёзиб ўтган битиклари бор эди. Дафтарни сандиққа солиб, Риёзга дарс қилиш учун бориб уч ойдан сўнг қайтиб келсам, дафтарни қурт-қумурсқалар еб битирган экан».

Фазилатли шайх Муҳаммад ибн Соғийр Хумайсий роҳимаҳуллоҳнинг ҳузурларида «Зад ал-Мустақний» китобини дарс қилиб ўргандилар.
Шайх, аллома, муҳаддис, фақиҳ Аҳмад ибн Яҳё ан-Нажмий роҳимаҳуллоҳнинг ҳузурларида ҳам эшитиб, қироат қилиш билан таҳсил олдилар. Кейинчалик у кишига бошқа шайхлар ва уламолар ҳозирлигида «Соҳиҳ ал-Бухорий»ни ўқиб топширдилар. Бу шайхимизнинг Маккадаги хонадонларида бўлиб ўтган эди.
Имом, муҳаддис, ҳофиз Абдулазиз ибн Абдуллоҳ ибн Боз – 1420 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳнинг «Соҳиҳ Муслим», «Ақида ат-Таҳовийя» китобларига шарҳ берган дарсларида ва Анфол сурасининг тафсири ҳамда бундан бошқа шайхнинг «Жомеъа ал-Исломийя»даги ва Масжид ан-Набавиядаги дарсларида иштирок этганлар.
Шайх, аллома, муҳаддисларнинг киборларидан бўлмиш Муҳаммад Носириддин Албоний – 1420 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳнинг Жомеъа ал-Исломия ва унинг ташқарисидаги дарсларида уч йил муддат бардавом иштирок этиб келганлар. У кишидан ҳадис илмлари ва иснодга оид кўплаб дарслар манбаларини эшитиб, ўқиб топширганлар.
Аллома, имом Муҳаммад Амин ибн Муҳаммад ал-Мухтор Шинқитий – 1393 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳнинг Жомеъа Исломия ва масжид ан-Набавийядаги тафсир ва усул ал-фиқҳ дарсларида тўрт йил муддат давомида иштирок этиб келганлар.
Аллома Убайдуллоҳ ибн Абдуссалом ар-Роҳманий ал-Мубаракфурий – 1414 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳнинг дарслари ва илмий мажлисларини лозим тутиб, кўп фойдалар олганлар. Ушбу мажлислардан бирида Мубаракфурий роҳимаҳуллоҳ шайхимизга ижоза бера туриб, мўл илм ва соғлом фаҳм эгаси деб гувоҳлик берганлар.
Бадиуддин ар-Рошидий ас-Синдий – 1413 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳга «Соҳиҳ Муслим»ни ўқиб топширганлар. Шу билан бирга «Булуғ ал-Маром» ва бундан бошқа китоблардан ўтилган дарсларга қулоқ тутганлар.
Аллома Ҳамуд ибн Абдуллоҳ ибн Ҳамуд ат-Тувайжурий – 1413 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳга ҳам «Соҳиҳ Муслим»дан дарс топширганлар ва ҳадис силсилаларининг аввалидан бошлаб қулоқ солганлар.
Аллома, муҳаддис Муҳаммад Аъзом ибн Фазлиддин ал-Жундалвий – 1405 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳнинг Жомеъа Исломиядаги дарсларида тўла бир йил иштирок этганлар.
У кишини Ҳинд диёридаги уйларига бориб, зиёрат ҳам қилганлар.
Ижозат берган шайхлари:

Шайхимизнинг қўлга киритган ижозалари Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ибн Омир ал-Аҳмадий тайёрлаган ушбу рисолада жамланган: «ан-Наҳж ал-бадиъ би Асанийд ва Марвийят Шайх Робиъ».

1) Шайх, аллома Алимуддин ибн Мусо ибн Нуъмон ал-Муҳаммадий ал-Банқолий ан-Нидявий ас-Салафий ал-Асарий роҳимаҳуллоҳ.
2) Шайх, аллома Убайдуллоҳ ибн Абдуссалом ал-Мубаракфурий – 1414 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
3) Шайх, аллома ас-Салафий Абдулғаффор Ҳасан ар-Роҳманий – 1428 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
4) Шайх, аллома Ҳамуд ибн Абдуллоҳ ат-Тувайжурий – 1413 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
5) Шайх, аллома, муҳаддис Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ас-Сўмалий, сўнг эса Маккий ал-Асарий – 1420 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
6) Шайх, аллома Бадиуддин ар-Рошидий ас-Синдий – 1416 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
7) Шайх, аллома, муҳаддис Исмоил ибн Муҳаммад ал-Ансорий – 1417 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
8) Шайх, аллома, фақиҳ Муаммар – иснод соҳиби – Абдуллоҳ ибн Абдулазиз ибн Ақийл ал-Ақийл ҳафизаҳуллоҳ.
9) Шайх, аллома, фақиҳ, муҳаддис, иснод соҳиби Аҳмад ибн Яҳё ан-Нажмий – 1429 ҳижрий санада вафот этганлар – роҳимаҳуллоҳ.
Сифатлари ва хулқ-атворлари:
Ҳафизаҳуллоҳ биродарлари, талабалари ва у кишини кўргани келган зиёратчиларга нисбатан ўзларини ўта камтар тутишлари билан ажралиб турадилар. Ушбу камтарлик у кишининг ҳайъатлари ва ўтириб суҳбат қуришларида яққол намоён бўлади. Ҳатто у кишининг суҳбатдошлари суҳбатларидан асло зерикмайди. Чунки у кишининг мажлислари ҳадис ва суннат китобларини мутоала қилиш, бидъат аҳлидан огоҳ этиш ва ёшларни уларнинг динларига фойда берадиган йўлларга кўрсатмалар бериш билан ўтади.
Илмга қаттиқ эътибор қаратишлари:
У киши ҳафизаҳуллоҳда илмга ниҳоятда аҳамиятли эканларини ва бу йўлда нақадар сабр қилишларини кузатишингиз мумкин. Талабалари у кишига ҳадис китобларидан дарс топширадилар. У киши эса зерикмай, малол олмай тинглаб турадилар. Балки сергак ва огоҳ бўлиб қулоқ солаётганларини кўрасиз. Ўқувчи хатога йўл қўйса, дарров ўнглаб қўядилар. Талабадан ҳадиснинг ровийлари, фиқҳи ва ҳадис бир неча йўлга кўра ривоят қилинган бўлса ривоят қилинган йўллари ва луғавий маънолари ҳақида сўрайдилар. У киши билан ўзларининг хос мактабаларида бирга ўтириб қолсангиз, илмий изланишларига ва изланиш давомида қўлга киритган маълумотларни ёзиб боришдаги сабрларига қойил қоласиз. Маълум бир масалада изланиш олиб боришни истасалар ва ушбу масалани бир китобда учратиб қолсалар, ҳамда ушбу китобга ўша масала бошқа бир китобдан нақл қилинган бўлса, ўша келтирилган аслий китобга қайтишимиз шартдир, дейдилар. Ва доимо таъкидлаб айтадиларки: «Компютерга таяниб қолманглар. Ундан ўз ўрнида фойдаланинглар. Бироқ асосларга қайтишни канда қилмаглар». Бу борада у кишининг ажойиб сифатларини ёдга оладиган бўлсак, суҳбат чўзилиб кетади.
Суннатни маҳкам тутишлари:
Шайхимиз ҳафизаҳуллоҳ суннатни хоҳ каттаси бўлсин ёки кичиги бўлсин, барчасига қаттиқ турадилар. Талабаларини ва у кишини кўргани келганларни ҳам шунга ундайдилар. Агар уларда суннат деб бирор иш қилаётганини кўрсалар, далил сўрайдилар. Агар ўзларини ёдларига ўша заҳоти келса ҳалиги одамга ушбу мактабадан фалон китобларни олиб келчи, дейдилар. Ҳалиги одам китобларни олиб келса, шайх ушбу ишни қўллаб қувватлайдиган бирор ҳадис учратсалар, ўша ҳадисни саҳиҳ ёки заиф эканлигини суриштиришга тушадилар. Хуллас толиби илм у кишининг ҳузурларидан фақат ва фақат фойда олган ҳолатда чиқиб кетади. Хоссатан мен билан бу ҳолат бир неча бор юз берган.
Бидъат ва унинг аҳлига бўлган қаттиқ нафратлари:
Шайхимиз ҳафизаҳуллоҳда бидъат ва унинг аҳлига нисбатан қаттиқ нафрат сақлашларини кузатишингиз мумкин. Бу ҳолат у кишининг суҳбатларида бўлган, китобларини ўқиган ва кассеталарини эшитган киши учун сир эмас. У кишини мусулмонларни доимо бидъат ва унинг аҳлидан огоҳлантираётган, ҳамда улар билан бир жойда ўтирмаслик ва уларга таяниб иш кўрмаслик лозим деб насиҳат қилаётган ҳолларида топасиз. Чунки шайхимиз ушбуларни кўплаб ёшларни тўғри йўлдан оғишларига бўлган сабаблардан деб биладилар.
Салафийларни, узоқ ўлкалардан келган бўлсалар ҳам, суйиб-ардоқлашлари:
Шайхимиз ҳафизаҳуллоҳ салафийларни ниҳоятда яхши кўрадилар. Бу ҳолат зиёратчилар узоқ диёрлардан у кишини кўргани келган вақтларда янада очиқ намоён бўлади. У киши зиёратчилардан ҳол-аҳвол сўрагач, салафий даъвати, унинг қай даражада олдинга силжиши, умуман салафийлар ва уларнинг ҳолатлари ҳақида сўрайдилар. Бир сафар ўзим у кишидан ушбу сўзни эшитдим: «Япониядаги салафий биродар бўлса ҳам, у мен учун муҳим ўрин тутади». Агар хорижий давлатлардан бирор киши сим қоқадиган бўлса, ундан сизнинг диёрларда даъват қандай кетяпти, деб сўрайдилар. Ва улардан ўзлари таниб-билган кишилар ва уларнинг даъватда қай даражада фаол эканликлари ҳақида сўрайдилар. Ва ўзлари лаёқати бор деб билган кишиларига дарс бериш билан шуғулланишини насиҳат қиладилар.
Толиби илмларга бўлган муҳаббатлари:
Шайхимиз ҳафизаҳуллоҳни толиби илмларга бўлган муҳаббатлари юқори даражададир. Уларнинг ҳолатларини сўраб-суриштириб, ҳожатларини ўтаб, ёрдам қўлини чўзиб, муаммолари борларини ўртага тушиб қўлларидан келганча ҳал қилиб берадилар. Агар уларнинг орасидан Аллоҳ таоло у сабаб Исломга ва мусулмонларга фойда етказиши умид қилинадиган бирор талабани билиб қолсалар, унга алоҳида аҳамият берадилар. Агар кўринмай қолса сўраб-суриштириб, телефон орқали бўлса ҳам боғланишга ҳаракат қиладилар. Толиби илмлар у кишини зиёратига келишса, нонуштага ёки кечки овқатгача қолишларини қўярга-қўймай таклиф қилаверадилар. Дастурхон атрофида жамланишган вақтда ҳам, толиби илмлар у кишидан фойда олиб қолиш фурсатини қўлдан бой бермасликка ҳаракат қилиб, савол йўллайдиган бўлишса, энди шу вақтда савол бермасангиз бўларди демай, эринмасдан жавоб берадилар.
Рамазон ойидаги издиҳомни айтмасангиз ҳам бўлади. Талабалар аср билан шом орасида бўладиган тафсир дарсига келадилар. У кишининг ҳузурларида ифторлик қиладилар. Таомланиш ўрни талабаларга тўлиб кетганидан, баъзи талабалар олдидаги одам ўрнидан туришини кутиб тик туриб қоладилар. Энди бу ҳақда гапирадиган бўлса суҳбат чўзилиб кетади.
Салафийларнинг ўрталарида рўй берган келишмовчиликларни ўнглашдаги саъй-ҳаракатлари:
Шайх ҳафизаҳуллоҳда баъзи салафийларнинг ўрталаридаги алоқаларда дарз кетган ўринларини ўнглашга ниҳоятда қаттиқ аҳамият қаратишларини кўрасиз. Бу ҳолат уларни муаммоларини ҳал қилиш ва ўзаро келиштириб қўйиш билан амалга ошади. У кишининг ушбу ишни рўёбга чиқаришдаги сабрларига қойил қолишдан ўзга чорангиз йўқ. Дарҳақиқат мен баъзи мажлисларида бўлганимда тарафларнинг бирига лутф билан ваъз қилаётганларини, бир ёқадан бош чиқарайлик, салафий биродарларнинг ўзаро алоқалари узилишига сабабчи бўлиб қолмагин деб Аллоҳнинг оятларини эслатаётганларига гувоҳ бўлдим. Гоҳида гапираётиб қизишиб ҳам кетадилар ва ҳалиги одамни очиқ хатога тушганини кўрсатиб берадилар. Иккинчи тарафни ҳам чақириб, биринчи томонга қандай гапларни гапирган бўлсалар, унга ҳам шундай гапирадилар. Ким бўлишидан қатъий назар ҳеч кимга тарафкашлик қилмайдилар. Баъзи Фаластинлик салафийлар билан юз бергани каби телефонда гаплашишга тўғри келиб қолса ҳам албатта орани келиштириб қўядилар. Улардан бирлари билан гаплашиб, иккинчи тарафни ҳам ҳозир бўлишини сўрайдилар ва уларни ўртасида ўзаро муҳаббат ҳосил бўлишига кўп тиришадилар. Мисрлик салафий биродарларимиз билан ҳам шундай ҳолат бир бўлиб ўтганди. Шайх Муқбил ал-Вадиъийнинг шогирдлари орасида ҳам қандайдир келишмовчилик бўлганда, Ямандаги салафий биродарларимизга нисбатан ҳам шундай ислоҳотлар қилгандилар. Барча салафийларнинг ҳолатини ҳисобга олган ҳолда ўртада ўзаро муҳаббат руҳи пайдо бўлишига тинимсиз ҳаракат қиладилар. Уларга гуруҳ-гуруҳ бўлиб олмаслик, аксинча барчалари салафий манҳажида эканларини насиҳат қиладилар.
Шайхимизни ўшалардан бирига бундай деяётганларини эшитдим: «Аллоҳга қасамки, агар тарафлардан бири бидъат аҳлидан ёки гуруҳбозлардан бири бўлганда бу ишга киришмасдан қўлимни қўлтиғимга урган бўлардим».
Ҳар икки тарафга ҳам мулойимлик билан насиҳат қиладилар. Гоҳида эса ғазабланиб, ўша одамга ачинганларидан қизишиб ҳам кетадилар. Бир сафар суҳбатларида ғазабланганларига гувоҳ бўлдим. У кишини бошқа ўринда бундай ғазабланганларини кўрмагандим. Шунда насиҳатдан фориғ бўлгач, ҳалиги одамни олдиларига олиб, эй ўғлим сени фойдангни ўйлаб қаттиқ гапириб қўйган бўлсам мени маъзур тутгин дегандилар. Ва шундан кейин у одамга қизишмай, даъватдаги мулойимлик билан насиҳат қилгандилар. Нариги томондан хато ўтган бўлса ҳам ҳикмат ва ўзаро бир-бирини тушунишга ҳаракат қилиш билан бўлмоғи лозим деб уқтириб келадилар. Чунки барчалари аҳли суннадирлар. Аллоҳ таолодан шайхимизга мукофотларини тўла қилиб беришини сўраб қоламиз.
Бирор кишида салафий манҳажидан оғишишни кўрсалар, унга насиҳат қилишлари:
Шайхимизда салафий манҳажига хилоф чиқувчи кишига насиҳат қилишда ниҳоятда эътиборли эканларини кузатишимиз мумкин. Ҳатто насиҳат қилиш бир неча йилга чўзилиб кетса ҳам сабр билан иш олиб борадилар. Дарҳақиқат баъзи аҳли сунна манҳажидан оғганларга етти йилдан ортиқ давр мобайнида тинимсиз насиҳатлар олиб бордилар. Ҳафизаҳуллоҳ ўша киши яна ҳаққа қайтиши учун сабаб бўлади деб билган барча воситаларни қўллаб кўрадилар. Агар фойда бор эканлигини билсалар, ўша ҳақдан оғган кишининг яқинига бу ҳақда хабар бериб, унга насиҳат қилиб қўйишини сўрайдилар. Бу ҳолатга мен ўзим гувоҳ бўлганман. У кишига аҳли суннадан бир одамни ҳаққа хилоф келадиган бирор сўз айтгани хабари етиб келса, хабар олиб келган одамга: бу гапни тарқатиб юрмагин. Эҳтимол у ушбу сўзни бошқа мақсадда айтгандир. Менга у ушбу сўзни қаерда айтганининг манбасини бер. Мен ўзим у билан гаплашаман. Шояд Аллоҳни изни билан гапидан қайтар, деб айтадилар.
Шеърий ёки насрий услубда айтилган мақтов ва кўтар-кўтар қиладиган сўзларни ёқтирмасликлари:
Шайхимиз мақтов айтишда муболағага йўл қўйилган асарларни умуман ёқтирмайдилар. Айтадиларки: «У мақталган кишига зарар бериб, уни мағрурланиб қолишга олиб боради». Бир қанча вақт олдин у кишини ҳузурларига бир одам қасида айтаман деб келиб қолди. Ҳалиги киши шайхга: «Менда бир қасида бор. Шуни сизга ўқиб берсам дегандим» деди. Шайх: «Нима ҳақида?» дедилар. Ҳалиги киши: «Ўқийверайми?» деди. Шайх унга иккинчи марта: «Нима ҳақида?» дедилар. У эса: «Сиз ҳақингизда, эй шайх» деди. Шайх: «Мен уни эшитишни хоҳламайман» дедилар. Шайх айтдиларки: «Ушбу киши ўша қасидани бидъат аҳлидан бирларининг номига ўзгартириб (айтибди) – деб менга ўша кишини айнан исми-шарифини айтдилар – унинг қилган бу иши салафий манҳажидан оғишишига сабаб бўлибди».
Яна мен у кишини салафий шоирлардан бирига ҳаддан ошиш ва кўтар-кўтар қилишдан ниҳоятда огоҳ бўлишига насиҳат қилаётганларини эшитдим.
Мен айтаманки: шоир муболаға қилмай ва меъёридан ошириб юбормаган ҳолатда ҳақни айтадиган бўлса, бундан тўсадиган монелик йўқ. Энди бирор киши ҳақида шеър битилган бўлиб, ўша киши ўзи ҳақидаги ушбу шеърни ёқтирмаса, бу ушбу киши томонидан камтарлик деб қаралади.
Илмий мерослари:
Шайхимиз ҳафизаҳуллоҳ улкан илмий мерослар қўйиб кетяптилар. Мисол учун қуйидагиларни айтсак бўлади:
1) «Байна ал-Имамайн Муслим ва ад-Дорақутний», ушбу рисола шайхни 1397 ҳижрий йили Малик Абдулазиз институтининг Маккадаги бўлимида магистрлик иши бўйича олиб борган изланишларидир.
2) Ҳофиз Ибн Ҳажар роҳимаҳуллоҳнинг «ан-Нукат ала Ибн Солаҳ» китобларини таҳқиқ қилганлар. Ушбу рисола шайхни Малик Абдулазиз институтининг Маккадаги бўлимида докторлик иши бўйича олиб борган илмий изланишларидир.
3) «Азва исламийя ала баъз ал-афкар ал-хотиа».
4) «Маканату аҳл ал-ҳадис ва маасириҳим ва асариҳим ал-ҳамийда фиддин».
5) Ҳоким Найсабурийнинг «ал-Мадхал ила ас-соҳиҳ» ҳамда «ат-Такмил ва ат-тавзиҳ лилмадхал ила ас-соҳиҳ» китобларини таҳқиқ қилганлар.
6) «Манҳаж ал-анбия фий ад-даъвати илаллоҳ фийҳи ал-ҳикмату ва ал-ақл».
7) «Музаккиро ал-ҳадис ан-набавий».
8) «Ар-родду ал-муфҳим ала ман иътада ала соҳиҳ ал-имам Муслим».
9) «Манҳаж ал-имам Муслим фий тартиб китабиҳи ас-соҳиҳ ва даҳзи аш-шубуҳат ҳавлаҳ».
10) «Кашф мавқиф ал-Ғоззалий мин ас-сунна ва аҳлиҳа ва нақди баъзи ароиҳи».
11) Шайхулислом Ибн Таймийянинг «Қоида жалила фий ат-тавассул ва ал-васийла» китобларини таҳқиқ қилганлар.
12) «Тақсим ал-ҳадис ила соҳиҳ ва ҳасан ва заиф байна вақеъ ал-муҳаддисин ва муғолатот ал-мутаасибийн». Ушбу асар Абу Ғодда ва Муҳаммад Авамаларга раддиядир.
13) «Ат-таассуб аз-замим ва асаруҳу».
14) «Содду удван ал-мулҳидин ва ҳукму ал-истиъанати ала қиталиҳим биғойри ал-муслимин».
15) «Манҳажу аҳли суннати вал жамаъа фий нақди ар-рижал ва ал-кутуб ва ат-товаиф».
16) «Аҳл ал-ҳадис ҳум ат-тоифа ал-мансуро ан-нажия». Ушбу асар Салмон Авдо билан бўлиб ўтган суҳбатдир.
17) «Азва исламийя ала ақида Саййид Қутб ва фикриҳ».
18) «Ал-ҳад ал-фасил байна ал-ҳаққи ва ал-батил». Ушбу рисола Саййид Қутбнинг ақидаси ва унинг фикрлари борасида шайх Бакр Абу Зайд роҳимаҳуллоҳ билан олиб борилган суҳбатдир.
19) «Ан-насиҳа ҳия ал-масъулийяту ал-муштарокату фий ал-амал ад-даъавий».
20) «Ал-авасим мимма фий кутуб Саййид Қутб мин ал-қовасим».
21) «Матоин Саййид Қутб фий асҳаби Росулиллаҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам».
22) «Ал-маҳажжа ал-байзо фий ҳимаяти ас-суннаҳ ал-ғорро мин заллат аҳли ал-ахто ва зайғ аҳл ал-аҳва».
23) «Жамаъатун ваҳидатун ла жамаъат ва сиротун ваҳидун ла ашарот». Ушбу рисола Абдуроҳман ибн Абдулхолиқ билан олиб борилган суҳбатдир.
24) «Ан-наср ал-азиз ала род ал-важиз». Ушбу рисола ҳам Абдурроҳман Абдулхолиқ билан олиб борилган суҳбатдир.
25) «Ат-танкил бима фий тавзиҳ ал-малибарий мин ал-абатил».
26) «Изҳақ абатил Абдиллатиф Башмил».
27) «Инқизоз аш-шуҳаб ас-салафийя ала авкар аднан ал-холфийя».
28) «Дафъ бағйи Аднан ала улама ас-сунна ва ал-ийман».
29) «Нақд китаб ас-сақофа ал-исламийя».
30) «Маъахиз манҳажийя ала шайх Сафар ал-Ҳавалий».
31) «Назарот фий китаб ат-тасвир ал-фанний фий ал-Қуръан ал-Карим ли Саййид Қутб».
32) «Мавқиф ал-ислам мин Ийса – алайҳиссалам – тақтазий мин ан-насоро ан юъминув би Муҳаммадин соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва бимаъа жаъа биҳ» ва «Насиҳа ва даъва лилбабаваат илал ислам».
33) «Ал-Мавқиф ас-соҳиҳ мин аҳлил бидаъ».
34) «Даҳру ифтироат аҳли аз-зайғи вал иртияби ан даъвати ал-имам Муҳаммад ибн Абдилваҳҳаб роҳимаҳуллоҳ нақдун ли Ҳасан ал-Маликийн».
35) «Ҳужжияту хобар ал-аҳад фий ал-аҳкам ва ал-ақоид».
36) «Родду кулли ал-мункарот ва ал-аҳва ва ал-ахто манҳажун шаръийюн фий кулли ар-рисалат, ва саро алайҳи ас-салафу ас-солиҳу ал-ажиллаа».
37) «Ал-Ҳуқуқ ва ал-важибат ала ар-рижал ва ан-ниса фил ислам».
38) «Аз-заббу ан ас-соҳабий ал-жалил Аби Бакрота розияллоҳу анҳу, ва ан марвийятиҳи, ва ан аиммати ал-ислами ва ас-суннати аллазийна қобилув ҳазиҳи ал-марвийят».
39) «Ал-ҳассу ала ал-мавадда ва ал-Иътилаф ва ат-таҳзиру мин ал-фурқо ва ал-ихтилаф».
40) Шайх Робиъ ибн Ҳадий ал-Мадхалийни Абул Ҳасан ал-Маърибийга раддиялари тўплами. Мисрдаги Дар ал-Имам Аҳмад нашриёти катта бир китоб шаклида тайёрлаб босмадан чиқарган. Ушбу китоб Абул Ҳасан ал-Маърибийга берилган раддиялардан 18 та мақолани ўз ичига олади.
41) «Кашф зайфи ат-тасаввуфи ва баяни ҳақиқотиҳи ва ҳали ҳамалатиҳи». Доктор Қори (Абдулазиз ибн Абдулфаттоҳ Қори) ва унинг ёрдамчилари билан бўлиб ўтган суҳбат. Ушбу рисола шайх Робиъни тасаввуф ва сўфийликка қарши айтилган мақолалари тўпламидир. Қувайтдаги ал-Имам Муслим мактабасида босиб чиқарилган.
42) «Ал-Қовлу ал-вазиҳ ал-мубийн фий ал-муроди бизиллиллаҳи алаззий ваъада биҳи ал-муъминийна ал-аамилийна» ва «Дафъу буҳти ва кайди ал-хоинийна ан алламати Муҳаммад ибн Усаймин».
43) «Шарҳ усул ас-сунна лил имам Аҳмад».
44) «Бароату ас-соҳабати ал-ахяр мин ат-табарруки бил амакин вал асар». Ушбу китоб катта ҳажмга эга бўлиб, доктор Абдулазиз ибн Абдулфаттоҳ қорининг қуйидаги китобларига раддиядир: «Ал-Аасар ан-набавийя бил мадинати ал-мунавваро ва вужуби ал-муҳафазоти алайҳа ва жавази ат-табарруки биҳа».
45) «Диросату ақвал ал-улама фий ҳадис: «Арҳаму умматий би уммати Абу Бакр…» ал-ҳадис».
46) «Шарҳ ҳадис «Ад-дину насиҳа»».
47) «Тазкир ан-Набҳин бисайри аслафиҳим ҳуффаз ал-ҳадис ас-сабиқийн ва ал-лаҳиқийн».
48) «Ал-Мажмуъ ал-вазиҳ фий родди манҳаж ва усул Фалиҳ». Ушбу тўплам шайх Робиънинг Фалиҳ ал-Ҳарбий ва унинг Ҳаддадийя манҳажидаги издошларига берилган раддиялардан ташкил топган.
49) «Кашф зайғи ат-ташайюъ». Ушбу рисола шайхнинг шиаларга берган раддияларидан иборат.
50) «Ал-Интисор ли китаб ал-азиз ал-жаббар ва ал-асҳаб ал-ахяр розияллоҳу анҳум ала аъдаиҳим ал-ашрор».
51) «Шарҳ ақийда асҳаб ал-ҳадис ли ас-Собуний».
Ва бундан бошқа яна кўплаб китоб ва мақолалари бор.

АСРИМИЗ УЛАМОЛАРИНИНГ У КИШИГА АЙТГАН МАҚТОВ СЎЗЛАРИ

Имом Ибн Боз роҳимаҳуллоҳ:
Аллома, имом Абдулазиз ибн Боз роҳимаҳуллоҳ «Асъила ас-Сувайдийя» кассетасида: «Шайх Робиъ суннат уламоларидандир», дедилар.
Ва яна айтдиларки: «У иккиси – шайх Робиъ ва шайх Муҳаммад Омон ал-Жомийларни назарда тутяптилар – мени наздимда илму-фазилат ва соғлом ақида билан танилган кишилардир… У иккисини китобларидан фойда олишга васийят қиламан».
Роҳимаҳуллоҳ айтдиларки: «Шайх Робиъ аҳли сунна вал жамоанинг энг яхши кишиларидан. Бу киши аҳли суннадан эканлари маълумдир ва бу кишининг китоблари ҳамда мақолалари таниқлидир» («Минҳажус-сунна» студиясидаги шайх Робиъ ҳақларидаги уламолар мақтовлари унвони билан чиқарилган кассета).
Шайх Робиъ Мадхалийни 3/1/1410 ҳижрий йили Тоиф шаҳирида «Салафий манҳажини маҳкам тутиш» мавзуси остида маърузалари бўлиб ўтди. Шайх Робиъ сўзларини тугатгач, Ибн Боз роҳимаҳуллоҳ шундай дедилар: «Дарҳақиқат барчамиз фазилат соҳиби бўлмиш шайх Робиъ ибн Ҳадий ал-Мадхалийдан Китобу-Суннатни маҳкам ушлаш, у иккисига зид келадиган йўллардан, фирқа-фирқа бўлиб олиш ва ихтилофларга бориш сабабларидан ҳамда ҳавои-нафсга кўр-кўрона эргашишдан огоҳ бўлиш мавзуси остидаги ушбу нутққа қулоқ солдик. Дарҳақиқат шайх ажойиб, кўп фойдалар улашадиган нутқ сўзладилар. Аллоҳ таоло у кишига ажрларини тўла қилиб берсин ва савобларини зиёда қилсин… Аллоҳ таолодан биродаримиз фазилатли шайх Робиъга айтган ҳар бир яхши сўзи учун мукофотини тўла қилиб беришига сабаб бўладиган яхшиликларнинг ҳар бирига муваффақ айлашини сўраб қоламан. Аллоҳ таоло пайғамбаримиз Муҳаммадга, оилаларига, саҳобаларига ва у зотга гўзаллик билан эргашганларга дуруду-салавотлар йўлласин».
Аллома Ибн Усаймин роҳимаҳуллоҳ:
Аллома Ибн Усаймин роҳимаҳуллоҳга қуйидаги савол берилди: «Шайх Робиъни кассеталарини фитна тарқатаяпти деган даъво билан ман қилаётган одамга нима деб насиҳат қиласиз?».
Шайх қуйидагича жавоб бердилар: «Биз буни янглишиш ва катта хато деб биламиз. Шайх Робиъ суннат уламоларидан ва аҳли хайрдандирлар. Ақидалари дуруст ва манҳажлари тўғридир. Бироқ у киши кейинги келган баъзи инсонларнинг наздида шиорга айланиб қолган айрим нарсалар ҳақида гапиргач, у кишига ушбу айблар билан тамға босишди» («Кашф ал-лисам ан мухолафат Аҳмад Саллам» номи остидаги биринчи кассета. Ушбу кассета Голландиядан телефон орқали йўналтирилган саволлардан иборат).
«Асила ас-Сувайдийя» кассетасида эса Ибн Усаймин роҳимаҳуллоҳ айтдиларки: «Шайх Робиъ ҳақларида гапирадиган бўлсак, мен у киши ҳақларида фақат яхшилик эшитганман. Бу киши суннат ва ҳадис соҳибидирлар».
Унайза шаҳрида шайх Робиъни «ал-Иътисом бил Китаби ва ас-Сунна» мавзуси остида бир маърузалари бўлиб ўтди. Ушбу маърузанинг кетиданоқ «Итҳаф ал-киром билиқо ал-Усаймин» номи остида яна бир кассета ёзилди. Ушбу кассетада Ибн Усаймин роҳимаҳуллоҳнинг қуйидаги сўзлари келади: «Биз Аллоҳ субҳанаҳу ва таолога биродаримиз доктор Робиъ ибн Ҳадий ал-Мадхалийни ушбу ноҳияга зиёрат қилиб келишларига муяссар айлагани учун мақтовлар айтамиз. Тоинки баъзи ишлар махфий қолганларга шу нарса маълум бўлсинким, биродаримиз – Аллоҳ таоло у кишига ҳам бизга ҳам тавфиқ берсин – салафий йўлида, яъники салаф манҳажидадирлар. Салафийлик деганда ўзидан бошқа мусулмонларга қаршилик кўрсатиб, қандайдир бир гуруҳга асосланган ҳолатни назарда тутмаяпман. Балки мен салафийлик деганда ўзининг манҳажида салафлар йўлида бўлиб, хоссатан тавҳидни ҳаққирост амалга ошириш ва унга қаршилик қилганларга кураш олиб бориш йўлидаги салафийликни ирода қиляпман. Барчага маълумки, тавҳид бу – Аллоҳ таоло Ўзининг элчиларини – алайҳимуссалоту вассалам – жўнатишидаги асосдир. Биродаримиз шайх Робиъ ибн Ҳадийни бу томонларга, хоссатан бизни Унайза шаҳримизга зиёратга келишлари, шак-шубҳасиз ўзининг ижобий таъсирини кўрсатади. Ва одамларнинг кўпларига бўрттириб кўрсатиш, миш-миш тарқатиш ва тилга эрк бериш сабабли номаълум бўлиб қолган (ҳақиқатлар) юзага чиқади. Уламоларга тил текказиб, сўнгра ўша уламолар ҳақ устида эканлари юзага чиққач надомат чекиб қолганлар қандай ҳам кўпдир».
Айнан юқоридаги кассетада шайх Робиънинг китоблари борасида бир савол тушади. Шунда Ибн Усаймин айтдиларки: «Тўғрисини айтганда ушбу савол мени сўзимга эҳтиёж сезмайди. Ҳудди имом Аҳмад Исҳоқ ибн Роҳавайҳ ҳақларида – роҳимаҳумаллоҳ – сўралганларида, (имом Аҳмад) айтдиларки: «Менга ўхшаганлардан Исҳоқ ҳақида сўраладими?! Балки Исҳоқдан мен ҳақимда сўралади». Мен гапимнинг аввалида шайх Робиъ ҳақида билганимни айтдим. Ҳозир ҳам ўша айтганларим ёдимда турибди. У кишининг бу ерларга келишлари ва у кишининг менга етиб келган сўзларига (кўра хулоса қиладиган бўлсам), шак-шубҳасиз ушбу сўзлар кишида у кишига нисбатан муҳаббат ва ҳақларига дуо қилишни зиёда қилади холос».
«Шайх Робиънинг шайх Усаймин билан манҳаж масаласидаги учрашувлари» деб номланган кассетада ҳам шайх Ибн Усаймин Саййид Қутбнинг китоблари ҳақида сўраб келганларни ушбу икки шайхга юборганлари айтиб ўтилган. (Улар): Шайх Абдуллоҳ Дувайш роҳимаҳуллоҳ ва шайх Робиъ Мадхалий ҳафизаҳуллоҳ.
Аллома, муҳаддис Муҳаммад Носириддин Албоний роҳимауллоҳ:
«Мувазанат бидъатул асри» кассетасида роҳимаҳуллоҳнинг ушбу сўзлари келди:
«Қисқача қилиб айтадиган бўлсам: бугунги кундаги жарҳ ва таъдил (бировни ишончсиз деб айблаш ва бировни ишончли деб сифатлаш) байроғини тутиб турувчи, биродаримиз доктор Робиъ Мадхалийдир. Унга раддия бермоқчи бўлганлар, илм ёрдамида бу ишни уддалай олмайдилар. Чунки илм у биландир».
Шайх Албоний роҳимаҳуллоҳдан шайх Муқбил ва шайх Робиъ Мадхалий ҳақида сўрашганида, шайх жавоб бердилар: «Биз шак-шубҳасиз Аллоҳ азза ва жаллага Китобу-Суннат ва салаф-солиҳ манҳажига асосланган салоҳиятли ушбу даъватга турли исломий диёрларда бир қанча даъватчиларни жалб қилиб-бўйсундириб қўйганига мақтовлар айтамиз. (Ушбу даъватчилар) бугунги кунда Ислом оламида камчилик адо қилаётган фарзи кифояни адо қилиб келаяптилар. Китобу-Суннатга даъват қилувчи, салаф-солиҳ йўлидан бораётган ва ушбу саҳиҳ манҳажга хилоф чиқаётганларга қарши кураш олиб бораётган ушбу икки шайх бўлмиш, шайх Робиъ ва шайх Муқбилни қадрини ерга ураётганлар, барчага сир бўлмаганидек ушбу иш икки кишининг – жоҳил ёки ҳавои-нафсига эргашувчининг – биридан содир бўлади» («Абул Ҳасан ал-Маърибийнинг Албоний билан учрашуви» кассетаси).
Шайх яна айнан юқоридаги кассетада шундай дедилар: «Шуни айтишни истардимки: шайх доктор Робиънинг китобларида кўрган (сатр)ларим жуда фойдалидир. Мен унинг, биз у билан муштарак бўлганимиз ушбу манҳаждан чиққанини ёки хатога йўл қўйганини кўрганимни эслолмайман».
Аллома Солиҳ Луҳайдон – ҳафизаҳуллоҳ –:
Имом Ажуррий студиясида ёзилган «Ҳадю ан-Набиййи соллаллоҳу алайҳи ва саллам фий ал-ашри ал-авахири мин рамазон» («Рамазоннинг охирги ўн кунлигида Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тутган йўллари») кассетасида ҳафизаҳуллоҳ шундай дедилар.
Савол қуйидагича: «Ҳурматли шайх. Бизнинг Ливия ва Марокаш томонларда шайх Робиъ Мадхалий ҳақларида гап-сўзлар кўпайиб кетди. Шайхнинг рисолаларини ушбу асрнинг энг афзал рисолалари ва уларда ортиқча сермулозамат йўқ дейдиганлар бор. Бироқ яна у кишини бидъат ва такфир аҳлидан деб биладиганлар ҳам бор. Ҳурматли шайх сиздан ушбу масалага ойдинлик киритишингизни истардик. Аллоҳ таоло сизларга яхшилик билан мукофот берсин?».
Шайх бундай деб жавоб бердилар: «Аллоҳ таоло шайх Робиъга жаннатдаги олий манзилатни китобот қилиб қўйган бўлиши мумкинки, аслида шайх (бу манзилатга) етарли миқдорда амал қилолмасалар ҳам, ушбу кимсалар шайхнинг обрўларига тил текказишлари сабаб Аллоҳ таоло у кишини даражаларини кўтариб, ушбу иш сабаб анавиларнинг даражаларини туширади. Бу киши шак-шубҳасиз соғлом ва мусаффо ақидададирлар. Маъсумлик (хатога тушмаслик) эса пайғамбарлардан кейин бирор кишига насиб этмайди. Пайғамбарлардан кейин бирор киши маъсум эмас. Мен у кишининг ақидалари борасида билганим шуки, у киши соғлом ақидададирлар.
Шайхга ўхшашлар ҳақида гап тарқатаётган мана бу ёшларга келсак, улар тақво, аниқ илму-маърифатда олий даражадамикинлар?! Инсонга ўзи билан шуғулланиши лозим бўлади. Илм аҳли уламоларнинг кичик хатога тушган ўринларини – агар шундай ўринлар бўлса – излаб юришга ҳарис бўлмаганлар.
Дарҳақиқат Шайхулислом Ибн Таймия муҳим бир рисола ёзиб, уни «Рофъ ал-малам ан аиммати ал-аълам» («Таниқли-буюк имомлардан маломатни кўтариш») деб номладилар. Яъни, Ҳофиз Ибн Ҳажар ва Нававий роҳимаҳумаллоҳларга ўхшашлар ижтиҳод қилиб, хатога йўл қўйишса ҳам, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламдан бошқа барча инсонларнинг бари сўзлари ҳақ бўлавермайди. Имом Молик роҳимаҳуллоҳ айтганларидек: «Ҳар бир кишининг сўзи олинади ҳам, ташланади ҳам. Фақат ушбу қабр соҳиби бундан мустасно», деб Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қабрларига ишора қилдилар.
Ўша ёшларга, улар хоҳ Ливияда ё Марокашда ёки ушбу диёрларда бўлсин, Аллоҳ таолодан ўзлари ҳақида тақво қилишлари, одамларнинг, хоссатан толиби илмларнинг обрўсига тил текказишдан четлашишлари лозим бўлади».
Аллома Солиҳ ал-Фавзон – ҳафизаҳуллоҳ –:
«Ал-асъила ас-сувайдийя» кассетасида келганидек, аҳли илмлардан бўлган бир жамоа уламолар ҳақида айтган сўзлари келган ўрнида шундай дедилар: «Шунингдек даъватда ўз ўринларига эга бўлган, кўзга кўринган уламолардан фазилатли шайх Абдулмуҳсин ал-Аббод, фазилатли шайх Робиъ ибн Ҳадий, фазилатли шайх Солиҳ ас-Суҳаймий ва фазилатли шайх Муҳаммад Омон ал-Жомийлардир. Бу инсонлар даъватда ғайрат кўрсатишмоқда. Шунингдек улар тўғри даъватни бузаётганларни, улар била туриб ёки билмай бузишаётганидан қатъий назар, рад қилмоқдалар. Уларда илм, тажриба, сўзлардаги вазминлик ва тўғридан нотўғрини фарқлай билишлик бор. Ушбу уламоларни маҳкам ушлаш ва уларнинг дарслари ва кассеталаридан фойда олиш зарур. Дарҳақиқат уларда мусулмонлар учун улкан фойда бор».
Аллома Муҳҳамад ибн Абдуллоҳ ас-Сабил – ҳафизаҳуллоҳ –:
«Ал-Асъила ас-сувайдийя» кассетасида келганидек, у кишига қуйидаги савол берилди:
«Шайх Муҳаммад Омон Жомий раҳимаҳуллоҳ ва шайх Робиъ Мадхалий каби машҳур аҳли-суннат уламоларининг кассеталарини эшитишдан қайтараётганларга сизнинг насиҳатингиз қандай? Уларнинг айтишича, уларда (санаб ўтилган уламоларнинг кассеталарида) фитна бор экан».
Шайх жавоб бердилар: «Аъузубиллаҳ, аъузубиллаҳ! Йўқ! Ушбу икки шайх кассеталари кассеталарнинг энг афзалларидандир! Бу одамлар Суннат ва Суннатга эргашишга даъват қиладилар. Аммо бу одамлар ҳақида ўзи ҳаво-нафсига эргашганлардан бошқа ҳеч ким гапирмайди! Асосан бу одамлар ҳақида турли ҳизбларга эргашувчилар гапиради. Ана ўшалар уларнинг дарсларидан қайтаришади. Бу икки шайхга келсак, улар Суннатга эргашишлари билан машҳурдирлар. Уларнинг ақидаси салафий улар одамларнинг энг яхшиларидандир!».
Аллома Абдуллоҳ ибн Абдулазиз ал-Ақил – ҳафизаҳуллоҳ –:
Дарҳақиқат мен ва бир жамоа толиби илмлар 1428 ҳижрий йили шайхимизнинг кўрк очиб турган мактабаларида «Соҳиҳ Муслим» китобини ўқиб ўтиргандик. Шунда аллома Абдуллоҳ ибн Ақил кириб келдилар ва шайхимизга салом бериб, айтдиларки: «Бошингизни беринг, бир ўпай».
Шайх Робиъ эса: «Астағфируллоҳ, астағфируллоҳ», дедилар.
Ибн Ақил – ҳафизаҳуллоҳ – ўтиргач, шайхимиз у кишининг соғлиқлари ҳақида сўраган бўлдилар. Сўнг Ибн Ақил айтдиларки: «Эй толиби илмлар, шайх Робиъни лозим тутинглар. Ушбу олимни маҳкам ушланглар. Аллоҳга қасамки (бир кун келиб) олдингизда тополмай қолганингизда, надомат чеккан ҳолда бармоқларингизни тишлаб қоласизлар».
Аллома Муқбил ибн Ҳадий ал-Вадиъий роҳимаҳуллоҳ:
«Фазоиҳ ва насоиҳ» китобининг 36-саҳифасида шундай дедилар: «Аллоҳ йўлидаги биродарларимга шайх Робиъ ҳафизаҳуллоҳнинг китобларини ўқиб, фойда олишларини насиҳат қиламан».
«Туҳфа ал-аряб» китобидаги 75-саволга берган жавобларида айтдиларки:
«Аллоҳ йўлидаги биродаримиз Робиъ ибн Ҳадийнинг «Жамаъатун ваҳидатун ла жамаъат ва сиротун ваҳидун ла ашарот» (Ёлғиз жамоат (бўлсин), кўп жамоатлар эмас, йўл битта (бўлади) ўнта эмас) деб номланган китобларини ўқишга насиҳат қиламан. Ушбу китоб кифоя қиларли-етарлидир».
123-рақам остидаги саволга жавоб бера туриб, толиби илмларни аҳли илмнинг олдига кўчиб боришга қизиқтириб айтдиларки:
«Аҳли илмга хат-хабарлашиб (боғланишни) насиҳат қиламиз. Агар уларнинг олдиларига кўчиб боришга қодир бўлсалар, шундай қилишсин. Мисол учун: шайх Албоний, шайх Ибн Боз, шайх Абдулмуҳсин ал-Аббод, шайх Робиъ ибн Ҳадий, шайх Ибн Усайминга ўхшашлар. Агар ушбу кишиларнинг олдиларига кўчиб боришга имкониятлари бўлса, албатта шундай қилишсин. Агар уларнинг олдиларига кўчиб боришга қодир бўлмасалар, телефон ёки хат-хабар жўнатиш орқали бўлса ҳам боғланиб турсинлар».
Аллома Аҳмад ибн Яҳё Ан-Нажмий – роҳимаҳуллоҳ –:
«Ал-Маврид ал-азаб аз-заллал» деб номланган китобларининг 251-саҳифасида Саййид Қутб ва унинг тўғри йўлдан оғган қарашларига кўр-кўрона эргашувчилар ҳақида шундай дейдилар:
«Уни ниҳоятда кўтар-кўтар қилиб юборганлари сабаб, бу ҳолат уларнинг далилларга зид келсада, салаф манҳажига акс йўл тутсада, унинг китобларида айтган ҳар бир сўзини ҳақ ва тўғри деб билишларига олиб борди. Ушбу ҳолат шайх Робиъ ибн Ҳадий ал-Мадхалий Саййид Қутбнинг ақидадаги ўта қабиҳ баъзи хатоларига рад берганда, у кишининг қаршиларига оммавий ахборот воситалари ва инқилобий сўзларда кўзга яққол ташланди.

Ажабланарли жиҳати, улар шайх – ҳафизаҳуллоҳни – жомеадан (университетдан) бўшатиб юборилган деган гапни тарқатишди. Ҳолбуки у киши у ерда дарс бериб, ўша ердан нафақага чиқдилар. Ва яна Мадинадан чиқариб ташланди деб гап тарқатишди ва ёлғон айтишди. Балки (Мадинадан) соғлиқларига боғлиқ сабабларга кўра чиқдилар ва ўзларининг хоҳишлари билан Маккага кўчиб ўтдилар. Уларда оз бўлса ҳам ҳаё йўқ. Туҳмат ва бўҳтонлардан Аллоҳнинг паноҳига қочамиз.

Шайхни унга тажовуз қилган ва унга зулм ўтказган деб билишди. Робиъ унинг китобларидаги рақамлар ва (хато) ўринларига ишора қилган жойларига (кўз югуртириб кўришга) озгина бўлса ҳам инсоф қилиб ёндашишмади. Мисол учун: Аллоҳнинг пайғамбари Мусо алайҳиссаломга тил текказиши, Усмон розияллоҳу анҳуга нафрат назари билан қараши, тўғри йўлдаги халифаларнинг хилофотидан Усмон розияллоҳу анҳунинг хилофот даврларини тушириб қолдиришга уриниши, ва (у кишиниг халифалик даврларини) икки оралиқдаги бўшлиқ деб аташи, қолган саҳобаларни ҳам обрўларини тўкиши, тавҳиди улуҳийятдан батамом жоҳил эканлиги, сифатларни таъвил қилишда ашъарийларнинг йўлидан юриши, кўплаб ақида масалаларида тойилиши ва бундан бошқа ҳолатлар. Аллоҳнинг Ўзигина ёрдам сўралгувчи Зотдир».
Аллома Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб ал-Банно – роҳимаҳуллоҳ –:
Аллома ал-Банно шайхимиз Мадхалийни кечки таомга чақирдилар. Ҳафизаҳуллоҳ мени ўзлари билан ҳамроҳ бўлишимни сўрадилар. Шайх ал-Банно роҳимаҳуллоҳнинг ҳузурларига етиб борганимизда, у кишини эшик олдида учратдик. У кишига салом бердик. Шунда у киши шайх Робиънинг бошларидан ўпишга ҳаракат қилардилар. Шайх Робиъ эса бундан бош тортардилар. Шунда Банно: «Шайхимиз!», дедилар. Шайх Робиъ эса: «Сиз мени шайхимсиз. Мен сизни шайхингиз эмасман», дедилар. Кечки овқатдан сўнг ташқарига чиққанимизда, бир тўп толиби илмлар (кутиб туришган) экан. Банно айтдиларки: «Аллоҳга шуни дин деб эътиқод қўяманки, шайх Робиъ ўн тўртинчи асрнинг жарҳ ва таъдил бобидаги мужаддидидир».

Шайх Робиъ ибн Ҳадий ал-Мадхалий ҳафизаҳуллоҳга қуйидаги савол берилди:
«Фазилатли шайх, нима сабабдан жарҳ ва таъдил манҳажини ўзингизга йўл қилиб танладингиз? Ҳолбуки бу йўл даъватчи ва ислоҳотлар билан шуғулланаётганларнинг кўпчилигини назарида умматни парчалашга сабаб ва ушбу йўлдан юрганларга нисбатан кек-адоват сақлашга олиб борадиган йўл бўлиб кўриняпти. Уларни бу фикрга етаклаган далиллари эса, жарҳ ва таъдил замони ривоят қилиш даври тугагандаёқ тугаб бўлган?»
Жавоб: «Мен жарҳ ва таъдил манҳажини танлаганим йўқ. Балки кўплаб бидъат, залолатлар ва Исломга сизиб кирган қабиҳ ишларни кўрдим. Исломга зулм ва бўҳтон йўлига кўра чапланган ушбу ботилни инкор қилиш учун, ожиз ва заиф бўлишимга қарамасдан қўлимдан келган барча куч-қувватимни сарф қилдим. Чунки ўзларини Исломга нисбат берадиган даъватчилар томонидан бидъат, залолат ва тўғри йўлдан оғишишлар ҳаддан ошиш ва сусткашликка йўл қўйишдек (бугунги) давримизда Исломга чапланиб келинмоқда. (Ушбу бидъатлар) Исломдан деб айтиладиган бўлиб қолинди. Шу сабабдан Исломга (ушбу бидъатларни ҳеч қандай алоқаси йўқ деб) ушбу ботилни рад этишга бел боғладим. Энди бу иш жарҳ ва таъдил деб номланадими ёки бошқа нарса деб номланадими (нима деб номланса номланаверсин). Мен жарҳ қилмайман, балки мен ботил сўзни танқид қиламан. Ва ақида ҳамда манҳажда фиқҳ деб қараладиган масалаларни баён қилиб бераман… Албатта танқид қилиш давомида бироз жарҳ ва таъдил оралаши табиий бир ҳолатдир. Мен ўзимни жарҳ ва таъдил қилувчи деб номламаган бўлардим. Балки мен ўзимни танқид қилувчи деб номлайман. Заиф бир оддий танқид қилувчи. Ушбу танқид йўлига кирганимнинг сабаби, одамлар Исломга хизмат қиладиган Исломнинг турли қирраларидаги (фанларга) киришяпти.
Бу осонлаштириб қўйилган. Ушбу (фанларнинг) барчаси Ислом байроғини юқори бўлишига, Аллоҳ табарока ва таолонинг калимаси олий бўлишига олиб боради. Бир киши танқид йўналишини танлагандир. Бошқаси эса ҳадисларни саҳиҳ-заифга ажратиш йўлини танлагандир. Биз уни ҳам бунисини ҳам маломат қилмаймиз. Ушбу ишлар фарзи кифоя ишлардандир. Баъзи одамлар ушбу ишни адо этса, қолганлардан масъулият соқит бўлади. Демак бир одам фарзи кифоя бўлган (бир фаннинг) бир қиррасини адо этса, иккинчиси фарзи кифоя бўлган (бошқа фаннинг) бир қиррасини адо этади. Бир киши ақида бобида китоб ёзса, бошқаси суннат бобида бир китоб ёзиб, ҳадисларни саҳиҳ-заифга ажратади. Яна бир бошқаси эса фиқҳ йўлидан боради. Натижада буларнинг барчаси бир-бирини тўлдириб боради».

Шу билан бирга у кишининг ёзган китоблари, толиби илмлар билан уюштирган дарсларига қарасангиз, у киши фақат танқидга чекланиб қолмаганларини кўришингиз мумкин. У кишининг ҳузурларига қилган сафарларимда, қуйидаги китоблардан дарс бераётганларини кўрдим: «Фатҳул Мажид», Ажуррийнинг «аш-Шариъа» китоблари, Барбаҳарийнинг «Сунна», Собунийнинг «Ақийда ас-Салаф Асҳаб ал-ҳадис» китоблари. У кишига яна (ўқувчилари) бўш вақтларида «Соҳиҳ Муслим», «Ихтисор улум ал-ҳадис» ва бундан бошқа китобларни ўқиб топширадилар. У кишининг вақтлари изланиш ва китоб ёзиш билан ўтади. Юқорида мен айтган китоблардан ўтган дарслари, бу фақат Маккадаги дарслари холос. У киши яна бошқа китоблардан Мадинада ҳам дарслар уюштирадилар. Аллоҳ таоло у кишига яхшилик билан мукофот ато қилсин.

Бидъат аҳлига нисбатан энг тўғри мавқиф

Фазилатли шайх, аллома Робеъ ибн Ҳадий Умайр ал-Мадхалий ҳафизаҳуллоҳ шундай дедилар: «Бирор кишига ўй-(гумон) билан раддия беришдан Аллоҳнинг паноҳига қочамиз. Балки ботили ошкор бўлиб, фитнаси тарқалиб кетган кишинигина танқид қилдим» («Мажмуъ» (10/235)).